De praktijk van onze woning zónder basisverwarming

In de zomer van 2017 ontstonden onze eerste plannen om een energiepositieve woning te bouwen. Tijdens de Nationale Duurzame Huizen Route van november 2017 werden wij geïnspireerd door een woning zonder basisverwarming. De lat was gelegd: wij wilden een energiepositieve woning laten bouwen zonder aardgas, maar ook zonder basisverwarming of koeling.

Nog geen jaar later, augustus 2018, was de kavel gekocht en de start van de bouw begonnen. In april 2019 was de woning gereed en konden we verhuizen. Het voorjaar had zijn intrede gedaan en al snel bleek het heerlijke toeven in ons paleisje. Maar hoe zou de woning zich gedragen? Klopten de adviezen en modellen die we hadden gevolgd? Zouden we inderdaad zonder basisverwarming kunnen of zouden we terug moeten vallen op plan B: de houtkachel die we mee genomen hadden uit ons vorige huis?

De eerste test: de warmste zomer ooit

Hoewel het merendeel van de mensen zich zorgen maakte over de winterperiode en zich afvroegen of wij het wel warm zouden houden, maakte ik mij eerder zorgen over de zomer. Zou het extreem goed geïsoleerde huis in de zomer oververhit raken? Al snel bleek dat de keuze het raamoppervlak te beperken en te voorzien van screens, waaronder de met VELUX ACTIVE automatisch bedienbare buitenzonwering, de juiste te zijn. De combinatie van screens met de natuurlijke zomernachtventilatie via de automatisch bedienbare VELUX dakramen bleken de juiste keuze. Ook tijdens de tropische periode met temperaturen van meer dan 38 graden buiten bleef de woning comfortabel!

Een voorbeeld voor anderen

Omdat we onze inspiratie eerder tijdens de Nationale Duurzame Huizen Route hadden gekregen, besloten we om in het najaar van 2019 ons huis daar ook voor open te stellen. Zo konden wij op onze beurt ook voor anderen een voorbeeld zijn. Nou dat is gelukt! De aanmeldingen stroomden binnen en al snel moesten we aangeven dat we vol geboekt waren. Ook het NOS-journaal versloeg over ons huis. Een hectische periode brak aan waarin veel aandacht kwam voor onze overtuiging: het begint bij het verlagen van je energieverbruik. De tweede stap is lokaal duurzaam opwekken.

Een matige winter

De zonnige zomer had ons letterlijk veel energie gegeven. Na de zomer hadden we een overschot van zo’n 2.700 kWh. Zouden we daarmee de winter kunnen doorstaan? Of zouden we stroom moeten bijkopen? Na de hete zomer was het wachten op een flinke strenge winter. Zou het zonder basisverwarming comfortabel blijven?

Ondertussen is het april 2020 en kunnen we concluderen dat de strenge winter uit is gebleven. Gedurende de winter bleek het binnen heerlijk warm te houden. Als de zon maar even scheen was het heerlijk toeven achter het glas. Andere nieuwbouwwoningen met vloerverwarming sluiten in zo’n situatie al snel de zonwering, immers de vloerverwarming blijft warm en de extra warmte van de zon maakt het dan al snel te warm.

Wel hebben we in de winter iets bij verwarmd met een elektrisch bijzetkacheltje. Meestal stond die op de laagste stand (1.000 Watt). Het kacheltje zetten we dan bij onze zithoek, het gaf even wat extra stralingswarmte. Vervolgens werd via het ventilatiesysteem (inclusief een goede warmte-terug-winning) de extra warmte door de hele woning verspreid. Het extra elektraverbruik van het kacheltje is wel binnen de marge van onze energiebalans gebleven. De woning bleef met 21 zonnepanelen positief! We hadden dus voldoende aan de stroom die we afgelopen zomer hadden gespaard.

De balans op maken

Voor de experts onder ons volgen hieronder een aantal overzichten. Als eerste tref je een overzicht van de energiebalans per maand:

Bovenstaande energiebalans laat het energieverbruik van de woning zien (balk met groene bakstenen). Je ziet dat het verbruik in de winter licht stijgt. Dit komt voornamelijk door het gebruik van het bijzetkacheltje. Het thermisch verbruik komt naar verwachting tussen de 10 en 15 kWh per m² per jaar en blijft dus onder de norm voor passief bouwen van 15 kWh per m² per jaar. Voor het juiste perspectief geeft de stippellijn het totale energieverbruik (elektra en gas) voor een gemiddelde woning weer.

Het gele vlak geeft weer hoeveel stroom er door de zonnepanelen is opgewekt. Het overschot gedurende de zomer is deels gebruikt voor het laden van de auto (balk met auto) en deels terug geleverd aan het elektriciteitsnet (groene balk).

Ook tref je hieronder een overzicht van de het verloop van de temperatuur in de periode juni 2019 t/m maart 2020:

De grafiek linksboven geeft de spreiding weer van de kamertemperatuur (x-as) en de buitentemperatuur (y-as). De grafiek linksonder geeft aan hoe vaak een kamertemperatuur gemeten is. Het gemiddelde is 22,2 °C, de variatie naar boven en onder is smal. De grafiek rechts geeft het verloop van de kamertemperatuur (rood) en de buitentemperatuur (grijs) weer. Hier zie je dat de kamertemperatuur erg stabiel is.

Nog zuiniger

Er is nog een aantal verbeteringen die we willen doorvoeren. De waterbesparende (en daarmee energiebesparende) douche heeft niet goed gewerkt. Hierdoor hebben we veel energie verloren. Nu daarvan de laatste kinderziektes verholpen lijken, verwachten we daarmee een verlaging in het energieverbruik.
Daarnaast weten we nu hoeveel bijverwarming we wel nodig hebben. We willen de komende periode op zoek gaan naar een efficiëntere bijverwarming voor de volgende winters. Dit zal ook nog energie besparen.

Het is ons gelukt!

Hoe fijn is het dat we onze droom hebben kunnen verwezenlijken! Veel mensen twijfelden aan onze plannen, maar konden tijdens de vele bezoeken zelf voelen hoe behaaglijk het bij ons is. Het heeft ons in ieder geval gebracht wat wij zochten: een huis voor onze toekomst!