Sinds dit voorjaar staan de eerste Bouw●Novum 5.4 woningen in Nijverdal. Deze unieke integrale woonoplossing voor sociale woningbouw is circulair, energieneutraal, onderhoudsarm en levensloopbestendig. Die thema’s gaan op een sublieme manier hand in hand met gezond en comfortabel wonen. Hierbij speelt ook het voorkomen van hittestress een rol. Een steeds grotere uitdaging en door de TOjuli-indicator een essentieel onderdeel van een bouwkundig ontwerp. In de Bouw●Novum 5.4 woning wordt dit vraagstuk mede ondervangen door zomernachtkoeling. Hierbij is gekozen voor een zonneschoorsteen in combinatie met nachtventilatieluiken. Gerrit Hospers en Marcel van den Noort van Bouw●Novum vertellen over deze unieke oplossing.  

Betaalbaar met oog voor de bewoner
Het idee voor de Bouw●Novum 5.4 woning ontstond zo’n drie jaar geleden. Gerrit Hospers en Marcel van den Noort werden dagelijks geconfronteerd met een bouwproces dat beter kan en moet. Van den Noort: “Het traditionele bouwproces is inefficiënt, gefragmenteerd en biedt weinig ruimte voor integrale innovaties. Daarbij wordt de bewoner bovendien vaak uit het oog verloren. Een fors deel van het budget van een woning gaat naar energiezuinigheid en gaat ten koste van ruimte en comfort en andere aspecten van gezond wonen. Gerrit Hospers: “Dat is volgens ons helemaal niet nodig. Wij gingen de uitdaging aan om op een beukmaat van 5.40 meter alle maatschappelijke vraagstukken die er spelen integraal op te pakken. Met de bewoner centraal en met een prijs die bij sociale woningbouw past. Hierbij hebben we verschillende kennispartners betrokken, waaronder VELUX Nederland en Duco. Inmiddels staan de woningen er en worden ze met veel plezier en comfort bewoond. Daar zijn we natuurlijk enorm trots op.”

“De huidige bewoners van de 5.4 woning leven er prettig en zijn heel anders over wonen gaan denken” – Gerrit Hospers, Bouw●Novum

Binnenklimaat, comfort en energie in balans
VELUX Nederland is nauw betrokken bij de woningen. Hospers en Van den Noort wisten al vroeg dat een zonneschoorsteen bepalend zou zijn in het ontwerp van de woningen. Deze zorgt voor enorm veel daglicht in de woning én natuurlijke ventilatie. In de zoektocht naar een lichtstraat die open kan en voor natuurlijke trek kan zorgen, kwamen ze bij VELUX Nederland terecht. “Binnenklimaat, comfort en energie zijn echt in balans in de woning. De stappen op het gebied van circulariteit en energiezuinigheid zijn enorm, zonder het wooncomfort en de gezondheid van bewoners uit het oog te verliezen. De woning voldoet ruimschoots aan de BENG-eisen, en is zelfs ENG, door met een verantwoorde balans gebruik te maken van integrale technologische oplossingen, zonder de aarde uit te putten. Zo wordt bijvoorbeeld de BENG 1 eenvoudig gehaald zonder het overmatig isoleren van de buitenschil. Bouwbesluit waardes zijn al voldoende, en de compensatie van 5 kWh/m².jr voor een lichte bouwconstructie is niet eens nodig.”

Aandacht voor oververhitting
De zonneschoorsteen speelt een belangrijke rol in het energiezuinige concept. Deze zorgt ervoor dat de woning op een duurzame manier wordt geventileerd, verwarmd, maar ook gekoeld. Natuurlijke koeling wordt een steeds belangrijker element voor duurzame comfortabele woningen, ook vanuit regelgeving. Aan de nieuwe BENG-eisen is de TOjuli-indicator toegevoegd die grenzen stelt aan de temperatuuroverschrijding in nieuwe woningen. Luchtdicht bouwen, de klimaatverandering, de verstedelijking, het zorgt ervoor dat oververhitting een steeds belangrijker thema wordt. We kennen allemaal het gevoel dat we onze woningen tijdens de warmere zomers niet koel kunnen houden. Hittestress is een steeds groter probleem met verminderde productiviteit en oververmoeidheid als gevolg. In het ontwerp van woningen spelen zaken als een overstek, zonwerende beglazing, zonweringssystemen en zomernachtkoeling een belangrijkere rol.

”De woning maakt gebruik van zomernachtkoeling, waardoor we ’s nachts slim profiteren van de koelere buitenlucht” – Marcel van den Noort, Bouw●Novum

Oplossing: lichte massa en zomernachtkoeling
Hospers: “Wij bouwen met lichte massa, dat zorgt ervoor dat de warmte niet in het gebouw blijft zitten. In combinatie met de zomernachtventilatie zorgt het ervoor dat de woning op een energiezuinige manier koel blijft. Van den Noort vult aan: ”De woning maakt gebruik van zomernachtkoeling, waardoor we ’s nachts slim profiteren van de koelere buitenlucht. Na een warme zomerdag kan de hele woning eenvoudig en energiezuinig op een natuurlijke wijze worden gekoeld door thermische trek. De zonneschoorsteen in combinatie met nachtventilatieluiken van Duco zorgen hiervoor.”

Toets met VELUX Energy and Indoor Climate Visualiser
Het project leent zich uitstekend voor een doorrekening met de VELUX Energy and Indoor Climate Visualiser (EIC). Met deze visualisatie tool evalueer je eenvoudig de prestaties van woningen op het gebied van energie, ventilatie en binnenklimaat. We hebben het ontwerp van de woning getoetst aan oververhittingsrisico’s, met en zonder zonneschoorsteen. Hierdoor was het mogelijk om in een vroeg stadium van het ontwerp het comfortniveau te voorspellen. Uit de studie komt naar voren dat een zonneschoorsteen de kans op een comfortabele binnentemperatuur tussen 20-25º C in alle ruimten vergroot. Ook is aangetoond dat met de zonneschoorsteen de nachtelijke temperatuuroverschrijding van 27º C sterk kan worden gereduceerd tot minder dan 75 uur per jaar. Vanzelfsprekend zorgt de toepassing van zomernachtkoeling ook voor een verdere verbetering van de luchtkwaliteit, die door het Duco ventilatiesysteem op een uitstekend niveau wordt gehouden. Door de dakramen in de zonneschoorsteen te openen verbetert het CO2-niveau met 21% op jaarbasis. ’s Nachts worden CO2-niveaus benaderd die gelijkstaan aan achtergrondniveaus in een buitensituatie.

Anders en comfortabel wonen
De Bouw●Novum 5.4 woning maakt op diverse manieren slim gebruik van wat de natuur en de seizoenen te bieden hebben. De inzet van het temperatuurverschil tussen dag en nacht is daar een mooi voorbeeld van. Van den Noort: “Iedereen, van corporaties tot en met beleggers is op zoek naar een energiezuinige maar ook duurzame woning. We leveren met deze woning een complete en integrale oplossing, waarbij prettig wonen centraal staat. De bewoner krijgt comfort en leert ook om te profiteren van de elementen. Hospers: “Dat betekent soms een omslag. We zijn gewend om bij mooi weer altijd de ramen open te zetten, maar je moet de zon toelaten wanneer het kan en je weert hem als het moet. Dat stukje bewustwording zie je bij de eerste bewoners van de woning al ontstaan. De huidige bewoners van de 5.4 woning leven er prettig en zijn heel anders over wonen gaan denken. Gedrag is natuurlijk bepalend voor het duurzaamheidsvraagstuk op de lange termijn, dus dat is ook een hele mooie winst.”

Bouw●Novum 5.4 woning: enkele highlights
- Volledig remontabel
- Eenvoudig aan te passen naar levensfasen van de bewoners
- Duurzaam wonen dankzij beperkt grondstoffengebruik, ontkoppelde bouw, lokale productie en prefabricage
- Volledig gebruik van duurzame en natuurlijke energiebronnen
- Hout en natuurlijke ventilatie zorgt voor prettige woonomgeving
- Natuurlijk daglicht tot diep in de woning