Gezond en betaalbaar wonen dat op een slimme manier samensmelt met levensloopbestendigheid, energiezuinigheid en circulariteit. Dat is de Bouw●Novum 5.4 woning. Op de traditionele beukmaat van 5,40 meter creëerde Bouw●Novum samen met hun kennispartners een integrale woonoplossing voor sociale woningbouw waarbij de bewoners centraal staan. Onder andere duurzaam materiaal, beperkt grondstofgebruik, levensloopbestendigheid zonder sloop en remontabele bouw gaan hierbij hand in hand. Initiatiefnemers Gerrit Hospers en Marcel van den Noort van Bouw●Novum vertellen over deze unieke woonoplossing.

Bewoner centraal dankzij integrale kwaliteit
Het idee voor de woning begon zo’n drie jaar geleden uit onvrede. Van den Noort: “Het traditionele bouwproces is inefficiënt, gefragmenteerd en biedt weinig ruimte voor integrale innovaties. De bewoner wordt bovendien vaak uit het oog verloren. Zo doen we er als sector alles aan om woningen nul-op-de-meter te maken. Daar gaat een behoorlijk deel van het budget van de woning heen, maar het gaat ten koste van ruimte en comfort en andere aspecten van gezond wonen. Zeker binnen sociale woningbouw ligt dit gevaar op de loer. Er gaan dikke jassen om een woning, ze worden volledig dicht gekit en er gaat een zo goedkoop mogelijke installatie in. Zijn we vergeten dat er ook mensen in die woning wonen? Dat moest dus anders, we willen met de Bouw●Novum 5.4 woning integrale kwaliteit bieden, gezond, duurzaam én betaalbaar.”

Moet betaalbaar blijven
Onze maatschappij vraagt heel nadrukkelijk naar duurzame circulaire woningen, alleen is duurzaam ook vaak duurder dan traditionele woningen. Hospers: “Bewoners zijn bereid om extra te betalen voor milieubesparende en energiezuinige woningen, maar het moet wel betaalbaar blijven. Vanzelfsprekend hebben we daar over nagedacht tijdens de ontwikkeling. Seriematige fabrieksproductie, collectief inkopen van woningaantallen, rekenen met restwaarde en lage exploitatiekosten zijn de sleutels om de woningen betaalbaar te maken en te houden. Tel daar de in- en uitbreidbaarheid en levensloopbestendigheid bij op, dan hoeven wij niet uit te leggen dat dit enorm bijdraagt aan de betaalbaarheid.”

Lokale assemblage, duurzaam slim vervoer
Uniek aan de woning is onder andere de zonneschoorsteen die voor natuurlijke ventilatie en een enorme hoeveelheid daglicht zorgt. Er wordt bovendien volledig gebruikt gemaakt van duurzame en natuurlijke energiebronnen. Wat ook opvalt is hoe zorgvuldig is nagedacht over de bouw- en materiaalkeuze. Lokale productie, prefabricage en ontkoppelde bouw zijn hierbij sleutelelementen. De Bouw●Novum 5.4 woning wordt volledig fabrieksmatig geprefabriceerd. Houten halffabricaten worden in een lokale hal voorzien van gevelbekleding, draaiende en schuivende delen, glas en installaties en worden als bouwpakket naar de bouwplaats vervoerd. Van den Noort: “We zoeken echt naar lokale assemblagelocaties en gebruiken lokale halffabricaten die in deze hal worden omgezet naar elementen. Er is bewust gekozen voor elementen en niet voor modules. Met modules vervoer je veel lucht, met elementen kunnen we meer vervoeren op een vracht. Zo zijn bijvoorbeeld onze wand-, vloer- en dakelementen al te vervoeren in twee volle vrachten. Dit levert een enorme bijdrage aan het reduceren van stikstofuitstoot.”

“Er is veel focus op circulariteit, dus bouwen we ontkoppeld” - Marcel van den Noort, Bouw●Novum

Remontabel voor circulariteit
Op de bouwplaats wordt de woning in elementen in elkaar gezet. De woning is remontabel, wat betekent dat hij niet alleen makkelijk in elkaar, maar ook uit elkaar kan worden gehaald. Van den Noort: “Er is veel focus op circulariteit, dus bouwen we ontkoppeld. De dragers en installaties zijn gescheiden van elkaar, in het casco zitten geen installaties. De woning maakt gebruik van een centrale techniekwand waar de natte ruimtes en andere ruimtes die voorzieningen nodig hebben aan zijn geclusterd. De woning heeft installatieplinten waar data en stroom doorheen lopen. Geen inbouw wandcontactdozen en plafondpunten dus, maar je kunt op elke gewenste plek een aansluitpunt maken.”
Hospers: “Elementen houden zo een hele hoge restwaarde, die kun je bij einde levensduur van de woning, bij wijze van spreken, zo in het schap leggen bij de bouwmarkt. Ontkoppeld bouwen maakt je ook flexibel voor de toekomst en nieuwe technieken. Als er over twintig jaar een betere oplossing voor energie is, bijvoorbeeld dankzij waterstof of een techniek die we nu nog niet kennen, dan kan er een nieuwe installatie in zonder het casco te slopen.”

Hout voor duurzaamheid en comfort
De materiaalkeuze voor de woning staat volledig in het teken van duurzaam grondstofgebruik en comfort. Er is bijvoorbeeld gekozen voor cellulose in de gevels en dat het een houten woning moest zijn, stond eigenlijk bij aanvang van het project buiten kijf. Van den Noort: “Wij zijn fan van hout. Het is een mooi licht en droog materiaal dat CO2 opneemt en circulair is. Hout doet daarnaast veel voor het comfort en dat staat centraal in deze woning. Het zorgt voor een constante luchtvochtigheid, het ademt mee en zorgt voor een fijne akoestiek. Het toegepaste hout is allemaal voor de productie gekweekt of gegroeid, FSC of PEFC, zonder de bron geweld aan te doen. Het casco is opgetrokken uit Cross-Laminated Timber (CLT) en de voor-en achtergevels uit houtskeletbouw. Daar houtskeletbouw toepassen is een bewuste keuze, omdat bij CLT veel hout verloren zou gaan door de (grote) sparingen van de raamopeningen, nachtluiken en schuifpuien. We wilden ook hier spaarzaam omgaan met materiaal ook al rekenen we hout onder de hergroeibare grondstoffen. De eerste woningen staan inmiddels in Nijverdal, maar we blijven natuurlijk doorontwikkelen. Zo kijken we bijvoorbeeld naar mogelijkheden van bamboe, duurzame keukenblokken en hergroeibaar materiaal voor op de daken.”

Kritisch op grondstofverspilling: kan dat niet slimmer?
Ondanks dat er steevast voor duurzame materialen is gekozen, bleef men kritisch op het materiaalgebruik in de woning. Hospers: “Je moet uit het normale denken. We hebben ons eigenlijk bij elk element afgevraagd: kan dat nou niet slimmer? Zoals gezegd heeft grondstofverspilling continu de aandacht in de woning. Een ander mooi voorbeeld is dat we gekozen hebben voor kozijnloze beglazing. Normaal teken je bij een ontwerp voor een gevel altijd een kozijn. Maar we hadden al een houten element, dus waarom zou je dat doen? Hetzelfde geldt voor de isolatie van de gebouwschil. Dankzij het integrale concept is het niet nodig om hele dikke wanden te maken. Zo wordt bijvoorbeeld de nieuwe BENG 1-eis eenvoudig gehaald zonder het overmatig isoleren van de buitenschil. Bouwbesluit waardes zijn al voldoende, en de compensatie van 5 kWh/m².jr voor een lichte bouwconstructie hebben we niet eens nodig. De woning voldoet ruimschoots aan de BENG-eisen en is zelfs ENG, door met een verantwoorde balans gebruik te maken van integrale technologische oplossingen, zonder de aarde uit te putten.”

“Grondstofverspilling heeft continu de aandacht in de woning” - Gerrit Hospers, Bouw●Novum

Duurzaam levensloopbestendig
Dankzij het slimme concept zijn de woningen zeer levensloopbestendig en daarmee zeer duurzaam. Van den Noort: “De woning kan meegroeien met de levensfasen van een gezin. Als er behoefte ontstaat aan meer ruimte, kan de 1,5-laagse basiswoning worden uitgebreid met een opbouw en, naar wens, aanvullende installaties. Het dak, dakbedekking en de lichtstraat van de basiswoning verhuizen mee. Deze opbouw komt van een woning waarbij de bewoners die ruimte juist niet meer nodig hebben omdat kinderen bijvoorbeeld uit huis gaan. Hospers: “Zo voorkom je grondstofverspilling en zorgen we ervoor dat mensen die met veel plezier in de Bouw●Novum 5.4 woning wonen dat blijven doen.”

VELUX Nederland en de Bouw●Novum 5.4 woning
VELUX Nederland is kennispartner van de Bouw●Novum 5.4 woning en is onder andere betrokken bij de ontwikkeling en doorontwikkeling van de unieke zonneschoorsteen die de woning rijk is. Waarom het project zo goed bij VELUX past?
Er worden in deze woningen fantastische stappen gezet op het gebied van circulariteit en energiezuinigheid, maar het wooncomfort en de gezondheid van bewoners staan centraal. Binnenklimaat, comfort en energie zijn echt in balans. De woning voldoet aan de BENG-eisen, en is zelfs ENG, door met een verantwoorde balans gebruik te maken van integrale technologische oplossingen, zonder de aarde uit te putten. De toepassing van hout, de unieke natuurlijke energiebesparende ventilatie en het benutten van wat de natuur ons te bieden heeft, dat is echt  inspirerend.